بحث کاربر:الهام مخبری: تفاوت میان نسخه‌ها

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-==شناسنامه ی مقاله==
-===عنوان مقاله===
-نقش زنان و توانمند سازی آنان در توسعه پایدار زیست محیطی
-===درجه ی مقاله===
-علمی_پژوهشی
-==چکیده==
-با تدوین سند توسعه پایدار ملل متحد در سال ۲۰۰۰، کشورها متعهد به انجام دو اقدام اساسی در ارتباط با زنان شدند. مورد نخست، تعهد به انجام برنامه ریزی ها و تدوین سیاست هایی در راستای توانمند سازی زنان و تحقق مشارکت هرچه بیشتر آنان در سطوح بنیادی جامعه و مورد دوم، ایجاد و پیشبرد ساز و کارهایی برای ظرفیت سازی و افزایش این ظرفیت در راستای برنامه ریزی ها و مدیریت مؤثرتر در جهت امور زیست محیطی. در این مقاله قرار است ارتباط میان زنان و توانمند سازی آنان و نقش آنان در توسعه پایدار زیست محیطی مورد بررسی قرار گیرد. به عبارتی دیگر، این مقاله در مقام بیان این مسأله است که وجود اشکال تبعیض میان زنان و مردان، به خصوص در سطوح نقش های اجتماعی و مدیریتی و محروم ماندن آنان از سطوح مختلف آموزش و اشتغال، به شکل بسزایی در معضلات زیست محیطی و دامن زدن به آنان نقش خواهد داشت. در پایان این نتیجه حاصل شد که توسعه پایدار در زمینه مسائل و امور زیست محیطی میسر نخواهد بود، مگر با افزایش ظرفیت ها و آگاهی های زنان در ارتباط با امور زیست محیطی، تسهیل مشارکت و همکاری بیشتر آنان در ایفای نقش های اجتماعی و افزایش توانمندیها و ظرفیت های مدیریتی آنان در سطوحی برابر با مردان.
-==کلمات کلیدی==
-محیط زیست، توسعه پایدار، زنان، توانمند سازی، سرمایه های اجتماعی
-==مقدمه==
-زنان نخستین تعلیم دهنده در یک جامعه و آماده کننده یک نسل آگاه و برخوردار از دانش برای ایجاد و فراهم نمودن بسترهای پیشرفت و توسعه در یک کشور و یک ملت هستند. زنان در کنار مردان به عنوان یکی از سرمایه های اجتماعی در هر کشور شناخته می شوند و کنار گذاشته شدن آنها پیامدهای سنگین اقتصادی، اجتماعی و در نهایت رفاهی هم برای خود زنان و هم برای جامعه آن کشور در بر خواهد داشت. از طرف دیگر پیامدهای فوق مستقیما و همچنین به طور غیر مستقیم با توسعه پایدار کشورها در ارتباط خواهد بود. بدین لحاظ دو سند توسعه هزاره و بالاخص دستور کار توسعه پایدار با تدقیق در امور فوق از خود توجه نشان داده و مسئله زنان و توانمند سازی آنان را به نوعی مستقیما و نیز به طور غیر مستقیم زمینه ساز توسعه پایدار دانسته اند.این مقاله در تلاش است که چرخه ی ارتباطی میان توانمند سازی زنان، برابری جنسیتی، افزایش ظرفیت مشارکت اجتماعی زنان و نقش آن در توسعه پایدار زیست محیطی را کشف و مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.بدین لحاظ لازم است ابتدا به پرسش های زیر پاسخ داده شود:
-چه ارتباطی میان توانمند سازی زنان و مسئله محیط زیست وجود دارد؟
-تحقق برابری جنسیتی در ابعاد مختلف و گسترش مشارکت اجتماعی زنان چه نقشی در تحقق رفاه انسانی و بشری دارد؟
-مقاله فوق جهت پاسخ به پرسش های فوق در سه بخش تنظیم شده که در بخش اول تعریفی از مفاهیم مرتبط با موضوع ارائه می شود، در بخش دوم ارتباط میان زنان، محیط زیست و نقش آنان در برطرف نمودن مشکلات زیست محیطی پرداخته میشود و در بخش سوم ارتباط میان زنان و توسعه پایدار زیست محیطی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. در پایان نیز به این نتیجه خواهیم رسیم که ارتباطی مستقیم و غیرمستقیم میان زنان و تحقق اهداف توسعه پایدار وجود دارد و از همین رو تحقق توانمند سازی و افزایش ظرفیت مشارکت آنان در برنامه های زیست محیطی می تواند رسیدن به اهداف توسعه پایدار علی الخصوص در حوزه محیط زیست را هموار تر نماید. در انتها یک سری از اقدامات لازم و ضروری در راستای تحقق اهداف مورد نظر ارائه می شود.
-==گزارش کار==
-===۱.مفاهیم و پیشینه ی پژوهش===
-====سرمایه ی اجتماعی====
-مفهوم سرمایه اجتماعی از روابط جمعی میان افراد یک جامعه حاصل میشود و عمدتا بستگی به متغیرهایی از قبیل میزان درک و تعمق افراد یک جامعه در حوزه مسائل عمومی و آگاهی آنان نسبت به حل راحت تر مشکلات عمومی به واسطه یک تشکل جمعی دارد.
-====توانمند سازی====
-فرآیندی که با ایجاد زیرساخت های ضروری، بستر رشد زنان را در ابعاد مختلف زندگی فردی و جمعی فراهم می کند.
-====توسعه ی پایدار====
-توسعه ی پایدار فرآیندی است که نحوه ی استفاده از منابع،هدایت سرمایه گذاری ها،سمت گیری تکنولوژی و توسعه ی آن را با نیازهای حال و آینده سازگار می سازد.
-====سقف شیشه ای====
-اصطلاح سقف شیشه ای به موانعی نامرئی و نانوشته اشاره دارد که امکان رشد، پیشرفت و بر عهده گرفتن وظایف و پستهای مدیریتی و حساس و به طور کلی ایفای نقش ها و وظایف اجتماعی را از زنان سلب می کند. این امر خود می تواند ناشی از دو رویکرد باشد:
-رویکرد ناشی از خصوصیات و ویژگی های شخصیتی زنانه
-رویکرد ناشی از دیدگاههای مردسالارانه
-====سند توسعه هزاره====
-این اعلامیه در اجلاس هزاره که از ۶ تا ۸ سپتامبر ۲۰۰۰ در نیویورک تشکیل شد، به تصویب رسید. اعلامیه فوق در بردارنده ۸ آرمان و هدف کلان و ۲۱ هدف خرد است که هدف کلان سوم آن به مسئله زنان و توانمند سازی آنان اشاره نموده است.
-====سند توسعه پایدار====
-پس از سند توسعه هزاره، کشورها در سال ۲۰۱۵ در مورد دستور کار توسعه ملل متحد به توافق رسیدند. این سند نیز در قالب دو هدف عمده و کلان به مسئله ی زنان پرداخته است.
-===۲.نقش زنان در تحقق برنامه های زیست محیطی===
-====زنان، توانمند سازی زنان و پیامدهای زیست محیطی آن====
-به طور کلی میان توانمند سازی زنان و آثار آن روی محیط زیست می توان دو نوع ارتباط قائل شد. ارتباط نخست بیانگر تاثیر توانمند سازی زنان در افزایش میزان آموزش و گسترش دامنه ی اطلاعات زیست محیطی آنان است. در واقع زنان اصولا به عنوان نخستین تعلیم دهنده به کودکان نقش بارزی را در انتقال دانش اصلاح الگوهای مصرف آب و حفاظت از جنگلها و دیگر منابع طبیعی از جمله اکوسیستم های دریایی و هرگونه اطلاعات مرتبط با حفاظت از محیط زیست برای نسل‌های دیگر بشر ایفا می نمایند. از طرف دیگر به دلیل ارتباط تنگاتنگی که میان زنان و محیط زیست وجود دارد و پیامدهای حفاظت یا تخریب محیط زیست در درجه اول گریبانگیر آنان خواهد بود، بنابراین توانمند سازی زنان در راستای افزایش ظرفیت ها و قابلیتهای آنان در نقشهای اجتماعی و به عبارت ساده تر اتخاذ رویکردی مشارکتی نسبت به آنان در جهت حضور و مشارکت هر چه بیشتر آنان در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های زیست محیطی و نیز حضور فعال آنان در اجرای این برنامه ها به طریق مستقیم و حضور در مناصب دولتی و یا به طور غیر مستقیم از طریق تشکیل و عضویت در انجمنهای اختصاصی زنان و مرتبط با امور زیست محیطی تاثیری بسزا در راستای اجرایی شدن و موفقیت آمیز بودن برنامه های زیست محیطی خواهد داشت.
-====تحقق سیاست های اجرایی در راستای مشارکت هرچه بیشتر زنان====
-همانطورکه زنان به لحاظ نقشهای اجتماعی و با لحاظ رویکردی جنسیتی از مردان متمایزند، دانش و آگاهی های زنان و مردان نیز در ارتباط با امور زیست محیطی و نحوه برخورد آنها و حفاظت از محیط زیست از سوی آنها نیز متفاوت از یکدیگر است و لذا در هنگام در نظر گرفتن نقش زنان و مردان در پروژه های زیست محیطی باید به تفاوت جنسیت آنان و در نتیجه پیامدهای متفاوت حاصل از این تمایز جنسیتی در برخوردی متفاوت با محیط زیست توجه داشت.
-===۳.ارتباط میان توانمند سازی زنان و توسعه ی پایدار===
-توسعه ی پایدار میسر نخواهد بود، مگر با توانمند سازی زنان به  ویژه در حوزه ی اقدامات تشکیلاتی و مشارکت دادن آنان در برنامه ها، سیاستگذاری ها و کسب نظر از زنان به عنوان یکی از نزدیکترین عوامل به طبیعت در برنامه های زیست محیطی.
-====تحقق سیاست های اجرایی در راستای مشارکت هرچه بیشتر زنان====
-در بسیاری از کشورها حتی کشورهای توسعه یافته زنان از اثرات نابرابری های غیرمستقیم اعمال شده رنج می برند. سازمان ملل متحد شاخصی را برای تعیین میزان نابرابری جنسیتی تهیه کرده است که در میان گروه بندی های این شاخص ایران در میان کشورهایی با توسعه ی بالای انسانی قرار دارد.
-====آثار متقابل در ارتباط میان زنان و توسعه ی پایدار====
-به طور کلی نقش زنان در تحقق اهداف توسعه پایدار از دو منظر مورد توجه قرار گرفته است. از منظر اول توانمند سازی زنان در ابعاد گوناگون آموزشی، اجتماعی، اقتصادی و تامین مالی به عنوان یکی از پیش شرط های لازم برای تحقق اهداف توسعه پایدار در نظر گرفته شده است. از طرف دیگر تحقق توانمند سازی زنان و تضمین حضور و مشارکت آنان در اجتماع و متعاقباً فعالیتهای زیست محیطی و قرار گرفتن در بطن  برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های زیست محیطی به عنوان شاخص هایی برای نظارت و ارزیابی بر تحقق توسعه پایدار زیست محیطی در هر کشور در نظر گرفته میشود.
-==نتیجه گیری==
-توانمند سازی فرآیندی است که به موجب آن زنان به سادگی در سطوح فردی، ،خانوادگی، جامعه و سطوح وسیعتر صاحب منفعت میشوند. در پایه ای ترین سطح ، نوآوری میتواند زنان را از طریق بهبود رفاه آنان از نظر بهداشت، تغذیه، درآمد، طول عمر و غیره صاحب منفعت نماید و پس از بهبودهای حیاتی حاصل شده در رفاه، تغییرات میتواند منجر به توانمند سازی زنان شوند، جایی که زنان نمایندگی و منابع را برای تصمیم گیری، ایجاد اعتماد به نفس و اقدام به نفع منافع خود به دست می‌آورند و سرانجام، تغییرات عمیق تر و اساسی تر، موجب تغییر در هنجارهای اجتماعی، نگرشها و رویه های نهادی میشود. در نهایت هر کشوری باید به طور تدریجی و هم عرض شاخص های توسعه پایدار را در سه بعد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی به جلو پیش ببرد و نباید آنها را به مثابه اجزایی متمایز از هم در نظر بگیرد. بنابراین در مجموع نه توسعه پایدار بدون تحقق توانمندسازی زنان در ابعاد گوناگون اصل نمیشود و نه تحقق توانمند سازی زنان بدون دستیابی به توسعه پایدار زیست محیطی میسر خواهد بود.
-==منابع==
-امید نیاقی، مطالعات علوم محیط زیست، دوره 4، شماره 2، فصل تابستان سال ۱۳۹۸، صفحه ۱۳۲۸-۱۳۳۹
-لینک ۱: https://elmnet.ir/article/2388401-12773
-لینک ۲: http://www.jess.ir/article_92337.html
-[[: مآخذ شناسی]]
-[[رده: مقالات]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۰۵